هومن عمیدی کارشناس بازار سرمایه ، با اشاره به تعریف دلالی در بازارهای مختلف گفت: دلالی یک شغل است و در همه جای دنیا آن را به عنوان یک کسب و کار پذیرفته شده قبول میکنند اما مانند هر شغل دیگری باید نکات منفی و مثبت آن را به صورت مجزا توضیح داد. هر جا که بحث اقتصادی باشد، دلالی نیز وجود دارد. دلالی در حوزه املاک حضور دارد و کارشناسان املاک نقش واسطه گری را بین خریداران و فروشندگان یا متقاضیان مسکن ایفا میکنند.
وی ادامه داد: همینطور در حوزههای خودرو و بازرگانی نیز دلال وجود دارد. در بحث بازار سهام نیز دلالی سهام وجود دارد. دلال سهام به کسی اطلاق میشود که برای معاملات سهام و خرید و فروش سهم، قابلیت آشنا کردن طرفین به یکدیگر را دارد. این فرد میتواند توافق کند که برای این معامله درصد یا رقمی را به شکل ثابت، متغیر و یا ناخالص با رضایت طرفین معامله طلب کرده و دریافت کند. این موضوع بنا بر قوانین بورسی پیگیری نمیشود. جز مواردی است که خارج از سیستم بورس بین افراد انجام میشود و از طرف مقررات سازمان بورس متابعت ندارد.
او تصریح کرد: این توافق فرمول و قانون ندارد، از گذشته نیز بوده، اما عیان نیست، ولی معمولا در سطوح خرد و بالا وجود دارد. اما گاهی اوقات این اعداد و ارقام فساد انگیز است و با یک سری بی اخلاقیهای تجاری انجام میشود که در این صورت از چارچوب قانون و عرف دلالی خارج میشود و قابلیت پیگیری توسط مراجع قضایی و حقوقی را دارد. حتی ممکن است منفعت یک مجموعه را به خاطر منافع شخصی زیر سوال برده که این مسئله قسمت مخرب ماجراست و باید با آن برخورد شود.
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به نکات مثبت دلالی اظهار کرد: بعضی از کارگزاران برای سهامی که فرد برای فروش آن دچار مشکل است، خریدار پیدا میکنند و یا برای خرید سهام فروشنده پیدا میکنند. یکی از فعالیتهای کارگزار به شکل رسمی پیدا کردن مشتری برای خرید یا فروش معامله است و طبق قانون بازار سرمایه تعرفه کارمزد مالیات را میتواند به عنوان تعرفه دلالی خود دریافت کند. این موضوع کاملا قانونی است و به شکل معاملات در کارگزاری اتفاق میافتد. در نهایت اینکه گردش معاملات کارگزاری را بالا میبرد، درآمد کارگزاری را افزایش میدهد، گردش معاملات بورس را رونق میدهد و طرفین معامله نیز به اهداف خود خواهند رسید.
عمیدی با اشاره به دلالیهای فعلی در بازار سرمایه بیان کرد: دلالیهایی که اکنون در بازار سرمایه وجود دارند هم مثبت است و هم منفی. آنجا که منافع فردی حاکم میشود و به منافع آن مجموعه توجهی نمیشود. این تخلف ممکن است توسط مدیران یک مجموعه شکل بگیرد و ممکن است که شروع به خرید سهمهای عجیب کنند.
وی افزود: در صندوقها و شرکتهای سرمایه گذاری اغلب سهمهای بی پشتوانه و ضعیفی به طرز عجیبی خریداری میشود. با پیگیریها ممکن است این نتیجه بدست آید که مدیر مجموعه با دریافت یک رقم و مبلغی، این تخلف را مرتکب شده باشد. در این صورت مدیر منفعت عمومی، شرکت و یا صندوق حقوقی را نادیده گرفته و به خاطر منافع شخصی اش این کار را انجام داده است.
او ادامه داد: از این اقدامات تحت عنوان تخلف دلالی یاد نمیشود بلکه به ارتشا میرسد. موضوع آن سو استفاده از موقعیت و شرایط است و از جهت قانونی کاملا قابل پیگیری است و مصداق جرم آن در قانون تعریف شده است.
عمیدی در پاسخ به اینکه آیا تخلفات دلالی علاوه بر شرکتهای کوچک در شرکتهای بزرگ نیز دیده میشود، گفت: تخلفات این چنینی علاوه بر شرکتهای کوچک و خرد، در بخش فروش یا خرید شرکتهای بزرگ نیز کاملا آشکار است. در تیم فروش، خرید و یا کمیسیون معاملات شرکتها ممکن است که چنین افرادی باشند و در کنارش حق بازاریابی و بازرگانیهایی را دریافت کنند که به منفعت آن مجموعه آسیب میزند.
او ادامه داد: طبق تجربه موفق شرکتهای خارج از کشور، اصول بازرگانی کاملا آزادانه و حرفهای دنبال میشود. یعنی باید قوانین به طور شفاف رعایت شود. اگر آگهیهای لازم برای مزایده و مناقصهها حکم فرما باشد و در شرایط بازگشایی پاکتها و قبول یا رد پیشنهادها، یک کمیسیون یا مجموعه ناظری وجود داشته باشد تا رقابت سالم مطرح شود و این شائبهها وجود نداشته باشد.