در ایران سالانه نزدیک به 8000 نفر به سرطان خون مبتلا میشوند. این بیماری، شایعترین نوع سرطان بین کودکان است. همچنین بیش از 30 هزار ایرانی مبتلا به تالاسمی هستند.
درمان بیماران سرطان خون و تالاسمی در کشور از طریق پیوند سلولهای بنیادی خونساز انجام میشود. به این صورت که پیوند سلولهای بنیادی با مطابقت شناسه ژنتیکی (HLA) بین بیمار و اهداکننده صورت می گیرد.
برای اجرایی شدن این موضوع لازم است شناسهی ژنتیکی تعداد زیادی داوطلب اهدای سلولهای بنیادی طی فرایندی به نام HLA Typing شناسایی و در یک بانک اطلاعاتی ذخیره شود تا هنگامی که یک بیمار نیاز به پیوند سلولهای بنیادی دارد، اهداکننده منطبق با وی پیدا شود.
فناوری HLA Typing به روش فرادقیق و فراسریع (که امکان تعیین شناسهی ژنتیکی افراد زیادی را با دقت بالا و در زمان کم میسر میکند) تنها در اختیار کشورهای معدودی در جهان است.
فقدان این فناوری در کشور باعث شده تا در سالهای گذشته، درمان بسیاری از بیماران مستلزم یافتن اهداکنندگان با شناسه ژنتیکی منطبق از خارج از کشور باشد. واردات سلولهای بنیادی برای هر هزار بیمار باعث خروج 30 میلیون دلار ارز از کشور میگردد. ضمن آنکه این موضوع درمان بیماران را با تأخیر چندماهه مواجه میکند که در موارد متعددی به مرگ بیمار میانجامد.
طبق برآورد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای آن که عمدهی نیاز کشور به واردات سلولهای بنیادی خونساز مرتفع شود لازم است شناسهی ژنتیکی یک میلیون اهداکنندهی داخل کشور تعیین شود.
بر همین اساس طی مأموریتی که از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به شرکت پردیسژن فناوری (دانشبنیان) محول شد، این شرکت موفق شد در مدت کوتاهی به فناوری HLA Typing فرادقیق و فراسریع دستیابد. این فناوری مورد تأیید معتبرترین مراکز جهان در آلمان قرار گرفته است.
با فناوری پردیسژن، زنجیرهی کل فرایند در داخل کشور انجام میپذیرد و ارسال نمونهها یا اطلاعات ژنتیکی از کشور بدین منظور به طور کامل قطع خواهد شد. این فناوری از خروج میلیونها دلار ارز از کشور(به منظور واردات سلولهای بنیادی از خارج کشور و همچنین به منظور انجام HLA Typing در خارج کشور) جلوگیری میکند. همچنین با حذف واردات سلولهای بنیادی از خارج کشور، جلوی بروز تأخیر چندماهه در فرایند درمان بیمار گرفته میشود.
با انعقاد قرارداد سرمایهگذاری بین شرکت پردیسژن و هلدینگ نسیم سلامت پاسارگاد (به نمایندگی از مجموعهی بانک پاسارگاد) امکان توسعهی سریع زیرساختهای لازم به منظور توسعهی فناوریهای پیشرفته در این حوزه فراهم شده است.
مجید قاسمی به عنوان مدیر عامل بانک پاسارگاد در مراسم انعقاد این قرارداد و رونمایی از بهره برداری 1000 نتیجه تست HLA(HR) با اعلام اینکه توسعه فناوریهای مرتبط با ژنومیک و پزشکی فرادقیق و حضور استارتاپها برای کشور بسیار حائز اهمیت به شمار میآید، گفت: فعالیت استارتاپها و نوبنیادها در کشور روند رو به رشدی دارد که با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به دستاورهای خوبی هم در این بخش دست پیدا کرده ایم.
وی افزود: بانک پاسارگاد از سال 84 این روند را آغاز و شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات پاسارگاد آریان (فناپ) را تأسیس کرد. فناپ اولین استارتاپی بود که در کشور به بهره برداری رسید و امروزه خدمات این شرکت در 6 بانک بزرگ مورد استفاده قرار میگیرد.
مدیرعامل بانک پاسارگاد با تأکید بر اینکه فناپ توانست در پروژهی پیادهسازی راهکار جامع بانکی در فرآیند ادغام 5 بانک نظامی در بانک سپه موفق عمل کند، در خصوص فعالیتهای هلدینگ نسیم سلامت بانک پاسارگاد گفت: این هلدینگ علاوه بر حضور جدی در بخش دانش بنیانها، ساخت 7 هزار تخت بیمارستانی در 7 نقطه کشور را در برنامه های خود دارد، و با وجود مشکلات و تاخیرات پیش آمده در فرآیند اجرای این پروژه که دلیل آن گسترش ویروس کرونا بوده ، از این تعداد 650 تخت در اواسط سال آینده به بهرهبرداری خواهد رسید.
قاسمی در ادامه این مراسم به انعقاد قرارداد توسعه دانشگاه خاتم در ناحیه نوآوری پردیس نیز اشاره کرد و افزود: حضور دانشگاه خاتم در پارک فناوری پردیس در مجموعهای 17 هکتاری آغاز خواهد شد که در آینده توسعه می یابد. در این مجموعه میزبان 10 هزار دانشجو در10 دانشکده خواهیم بود که هر دانشکده نیز از 5 گروه آموزشی تشکیل میشود. در این مجموعه حداقل برای 1000 پژوهشگر استارتاپی که توانایی تبدیل فکر خود به ایده و سپس تکنولوژی و محصول را دارند امکانات لازم پیش بینی شده است. همچنین بخشهای مختلف تحقیقاتی، بهداشتی و درمانی و خوابگاه دانشجویی نیز در این مجموعه در نظر گرفته شده است، و حدود 20 هزارمتر مربع از این فضا برای آزمایشگاه فناوری همگرا در نظر گرفته شده است.
در ادامه مهدی شادنوش رئیس اداره پیوند و بیماری های خاص وزارت بهداشت، اقدامات انجام شده در این حوزه را یکی از نیازهای اساسی حوزه سلامت و از افتخارت کشور دانست و در این خصوص افزود: یکی از نیازهای مهم کشور تهیه سلول های بنیادی است که این مهم در حال حاضر در حال تقویت است این در حالی است که در گذشته این سلول های بنیادی برای هر فرد تا 30 هزار یورو هزینه داشت تا این نمونه ها به یکی از کشورهای اروپایی ارسال شود ضمن آنکه ممکن بود اطلاعات ژنتیک هم از کشور خارج شود.
شادنوش تصریح کرد: از سال گذشته با حمایتهای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اولین شبکه ی اهدای سلول های بنیادی ایجاد شد که در این مدت 80 هزار سلول بنیادی در بانک داخلی سلولهای بنیادی جمعآوری شده است، امروز به محض نیاز به سلولهای بنیادی اول در بانک داخلی جستجوی لازم صورت میگیرد، چنانچه در این جستجو یافتن سلول مورد نظر میسر نشد با ایجاد ارتباط با بانک سلول جهانی امکان دستیابی به سلول مورد نظر فراهم میشود. لازم به ذکر است در طی ماه های گذشته 15 مورد سلول بنیادی داخلی مورد نیاز، از خارج از کشور تامین شده است و با توجه به وجود تحریم های ظالمانه و عدم امکان تبادل پول، توافقی حاصل شده تا نیازهای مورد نظر با تبادل سلول های بنیادی با این کشورها بر اساس اعتماد متقابل صورت گیرد. در کشور با وجود مشکلات فراوان اقدامات ارزشمند، بنیادی و اساسی از جمله HLA Typing در حال پیگیری است که فقط مختص به سلول های بنیادی نیست بلکه در پیوند اعضا از جمله پیوند کلیه نیز برنامههایی در دست انجام است. و از سال گذشته به این مرحله رسیده ایم که پیوند کلیه از طریق HLA Typing انجام شود که این امر منجر به افزایش دقت و دوام پیوند شده است.
شادنوش در ادامه ضمن اشاره به بلند اندیشی آقای دکتر قاسمی در بحث مسئولیت اجتماعی، از ایشان و بانک پاسارگاد و همچنین تلاش جوانان کوشای وطن تقدیر نمودند که منجر به نهادینه شدن HLA Typing در کشور شده اند.
وی تصریح کرد: خیلی خوشحال خواهیم بود که در حوزه وزارت بهداشت از این نوع حرکت ها استقبال کنیم و تلاش کنیم نیازهای کشور را از دستان پرتوان جوانان این مرز وبوم تامین کنیم و وابستگی خود را به ظالمان اجنبی که از انجام هیچ ظلمی نسبت به ما پرهیز نمی کنند از بین بریم و آینده بسیار بهتری برای کشور عزیزمان رقم بزنیم.
سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییسجمهوری نیز در این مراسم با اعلام اینکه کشور ما از نظر نیروی انسانی و دانشگاهی در حوزه بیوتکنولوژی در جایگاه بسیار مناسبی قرار دارد، اظهار داشت: در زمان شیوع کرونا در بخش بیوتکنولوژی اقدامات مهمی در کشور از تولید کیت تا تولید واکسنهای انسانی انجام شده که این موضوع نشان از توانمندی بالای نیروی انسانی ما دارد و البته در این مسیر دانشگاه خاتم می تواند بسترسازی خوبی را فراهم کند.
به اعتقاد معاون علمی و فناوری رییسجمهوری ، دانشگاه خاتم می تواند یک مدل توسعه ای موفق در حوزه بیوتکنولوژیک باشد.
ستاری با بیان اینکه دانشگاه خاتم میتواند به عنوان الگویی موفق در نسل دانشگاههای خصوصی مطرح شود، ادامه داد: این دانشگاه توانسته است مدلی تازه در آموزش و توسعه مرزهای علم و فناوری را پیادهسازی کند و با ورود به ناحیه نوآوری پردیس به خوبی در این مسیر گام گذاشته است.
