مهمان ناخوانده اراضی کشاورزی چالش جدی دولت

به گزارش آنا ، ایران از دهه ۱۳۴۰ تاکنون چندین بار شاهد هجوم پراکنده و محدود ملخ‌های صحرایی بوده است اما اخیراً و در سال‌های۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ استان‌های نوار جنوبی کشور به صورت گسترده و فاجعه باری مورد تهاجم این نوع ملخ‌ها قرار گرفته است.

طبق پیش‌بینی فائو  بعد از زمان اولین هجوم آفت ملخ‌های صحرایی (سال ۱۳۹۷)، تداوم هجوم های  بعدی این قبیل از آفات در چهار تا پنج سال بعد از آن دور از انتظار نیست.

آنچه که هجوم آفات مهم گیاهان و محصولات کشاورزی را پراهمیت جلوه می‌دهد آسیب وارده به محیط زیست، مراتع و منابع طبیعی، خطر افزایش بیایان زایی و مهمتر از آن تهدید امنیت غذایی، احتمال کاهش تولید برخی محصولات کشاورزی و سلامت جامعه است، اما از آنجایی که عموما کانون فعالیت ملخ‌های صحرایی دورتر از مزارع کشاورزی و در بیابان‌ها و مراتع طبیعی است کشاورزان عزم خاصی برای مبارزه و مقابله با آن ندارند و اینجاست که براساس بند «الف» ماده (۴) قانون تشکیل سازمان حفظ نباتات، پای دولت به میان آمده و هزینه مبارزه با آن به تشخیص شورای حفظ نباتات و تصویب وزارت جهاد کشاورزی با دولت است.

نکته مهم دیگر اینجاست که اگر مبارزه با آفات و بیماری‌های عمومی نباتات به درستی و با دقت کامل در عرصه‌های طبیعی (بیابان‌ها و مراتع) انجام نشود شاهد ورود آفات به مزارع و زمین‌های کشاورزی بوده و در سال‌های بعد با نفوذ آنها به مزارع استان‌های دیگر روبرو خواهیم بود چرا که طبق مستندات علمی هر ملخ صحرایی روزانه قدرت جابجایی ۲۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتر و توانایی تکثیر ۳۰۰ عدد تخم در هر نسل را داراست.

علاوه بر این هر ملخ روزانه به اندازه وزن خود از گیاهان سبز تغذیه می‌کند. بنابراین اگر مبارزه با ملخ‌های صحرایی در استان‌های جنوبی به درستی انجام نشود نفوذ این آفات به مزارع استان‌های مرکزی و شمالی دور از انتظار نیست.

در این گزارش به بررسی مناطق درگیر با هجوم ملخ‌های صحرایی و اقدامات دولت برای مبارزه با این آفت می پردازیم.

تاریخچه هجوم ملخ‌های صحرایی به ایران

گرچه ایران طی ۵ دهه گذشته با هجوم محدود و انفرادی ملخ‌های صحرایی روبرو بوده است اما ۵ بهمن ۹۷ بعد از هشدار فائو، اولین گله ملخ‌های صحرایی از شبه جزیره عربستان به سوی بندر نخيلو در استان هرمزگان هجوم آوردند و بخش‌هایی از جنوب استان فارس و جنوب استان کرمان را درگیر کردند.

موج دوم هجوم ملخ‌های صحرایی از اواخر فروردین ۱۳۹۸ شروع شد و تا اواسط اردیبهشت ۱۳۹۸ ادامه پيدا کرد.

بارندگی‌های زودتر از موعد و بسیار سال ۱۳۹۸ باعث شد تا ملخ‌های صحرایی به طور زودهنگام در آبان ماه و این بار از سوی پاکستان و هند وارد کشور شوند، موج دوم این هجوم از اواخر فروردین ۱۳۹۹ آغاز شده و هم اکنون نیز ادامه دارد.

به طور کلی موج اول هجوم ملخ های صحرایی در کشور ما متعلق به ماه‌های بهمن و اسفند و موج دوم در بازه زمانی فروردین، اردیبهشت و خرداد ماه صورت می‌گیرد.

استان‌ها درگیر ملخ‌های صحرایی

ایران از ۲ بخش جنوب و جنوب شرقی همیشه مورد تهدید هجوم آفت ملخ‌های صحرایی از سمت عربستان، عمان، قطر، امارات متحده، کویت، هند و پاکستان است. ملخ‌ها بعد از پرواز از شبه جزیره عربستان از روی خلیج فارس عبور کرده و به ایران می‌رسند.

ریزش ملخ‌های صحرایی بعد از ورود به ایران بیشتر در استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، بوشهر، فارس، خوزستان، کهگيلویه و بویراحمد، هرمزگان، ایلام، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و جنوب استان کرمان بوده است.

در سال زراعی ۱۳۹۸- ۱۳۹۷ در سطح ۷۴۶۰۰۰ هكتار و در سال ۱۳۹۹- ۱۳۹۸ بیش از ۴۰۶۰۰۰ هكتار با این آفت در استان‌های جنوبی مبارزه شده است.

برای مبارزه با آفت ملخ‌های صحرایی در سال ۱۳۹۷، ۲۰۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات ماده ۱۰ و ۱۲ ستاد بحران و در سال ۱۳۹۸، ۴۰۰ میلیارد ریال تخصیص داده شده و اعتبار مورد نیاز برای هجوم پیش رو ۲۰۰۰ میلیارد ریال تخمین زده شده است.

اقدامات دولت در مبارزه با ملخ‌های صحرایی

در استان‌های درگیر با ملخ‌های صحرایی، ستاد کنترل عملیات ملخ صحرایی به مدیریت ریاست سازمان حفظ نباتات تشکیل شده است، این ستاد به صورت هفتگی تشکیل جلسه داده و از بٌعد فنی، اجرایی و عملیاتی وضعیت ملخ‌های صحرایی مورد بررسی قرار گرفته و دستورالعمل‌هایی جهت کنترل ملخ صحرایی اتخاذ می‌شود.

در کنار اعتبارات تخصیص داده شده، تاکنون ۱۸۰ دستگاه سمپاش ویژه مبارزه با ملخ صحرایی از سوی مسئولان برای ریشه کن کردن آفت ملخ‌های صحرایی تهیه و تدارک دیده شده است.

راه حل خلاصی از ملخ‌های صحرایی

طبق نتایج تحقیقات مرکز بین‌المللی مبارزه با ملخ‌های صحرایی تنها روش مقابله با این آفات استفاده از سموم و روش‌های شیمیایی مورد تایید و به کارگیری سیستم‌های مخصوص سمپاشی است.

البته قبل از هرگونه اقدامی تیم‌هایی جهت رصد منطقه آلوده شده و بررسی جمعیت و بیولوژی آفت به منطقه اعزام می‌شود سپس پس از ارسال و ارائه نتایج به سازمان حفظ نباتات اقدامات لازم شروع می‌شود.

در این بین کشاورزان در صورت مشاهده ملخ‌ها در مزارع یا عرصه‌های طبیعی باید در اولین وهله با مراکز خدمات کشاورزی تماس گرفته و در صورت برخورداری از سمپاش و سایر تجهیزات پس از دریافت سم رایگان از مراکز خدمات کشاورزی و با نظارت آنها اقدام به سم‌پاشی کنند.